Historia

Augustyn Świder

pseud. A. Ś., Kuba z Jagód, Robotnik, Sfinks

Żył w latach 1886 – 1923. Pochodził z rodziny robotniczej. Już w wieku 14 lat zaczął pracę w Hucie Cynku w Lipinach, gdzie pracował również jego ojciec.

W 1901 roku był współzałożycielem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Lipinach. W latach 1908-1910 odbył wiele podróży zagranicznych. W 1910 roku zauważony przez Wojciecha Korfantego otrzymał stanowisko redaktora w „Polaku”, które pełnił od lipca do września tego roku. Brał udział w trzech powstaniach śląskich oraz w akcji plebiscytowej. Często represjonowany za swoje poglądy i działania. W czasie I wojny światowej walczył w wojsku niemieckim.

Brał czynny udział w I powstaniu śląskim. W 1919 roku był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej na Górnym Śląsku na miasto i powiat Bytom, a od czerwca tego roku pełnił funkcję sekretarza Głównego Komitetu Opieki nad Uchodźcami w Sosnowcu, organizacji zajmującej się polską ludnością wysiedloną z niemieckiej części Śląska. W 1919 roku współredagował również w Sosnowcu „Powstańca”. W latach 1920 -1921 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Bytomiu wydawało własne pismo „Orędzie Sokole”, którego redaktorem naczelnym był Augustyn Świder. Pełnił on również funkcję redaktora wydania „Srebrnej księgi sokolstwa polskiego na Śląsku” opisującej historię oraz organizację Śląskiej Dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, która również wydana została w Bytomiu w 1920 roku. Za polską działalność wydawniczą oraz nawoływanie w niej do głosowania na Polskę w okresie plebiscytu został aresztowany przez władze niemieckie.

3 maja 1921 wkroczył na czele oddziału powstańczego do Lipin. Oddział ten rozbroił niemieckich żandarmów, internował niemieckich urzędników oraz obsadził urząd polskimi funkcjonariuszami. Po tym wydarzeniu Augustyn Świder został mianowany chorążym Wojsk Polskich i powołany do służby wojskowej przy 73 Pułku Piechoty w Katowicach.

Augustyn Świder publikował głównie krótkie utwory – wiersze oraz opowiadania w czasopismach polskich wydawanych na Śląsku jak „Polak”, „Orędzie Sokole” oraz „Powstaniec”.

W okresie II RP ukazały się dwa tomy jego wierszy: w 1920 roku „Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Wiersze i pieśni” oraz „Deklamacje na czas plebiscytowy”.

Jego ważniejsze utwory poetyckie: • „Sokół w więzieniu” (1920) • „Skończone powstanie” (1921) • „Jesień 1921” (1921) • „Poległym cześć” (1921) • „Nasz cel” (1921) • „Szkoda” (1922) • „*** [Kto nigdy…]” (1922) • „Rżnij Walenty – Bóg się rodzi” (1922).
W latach 2000 – 2008 były przyznawane nagrody jego imienia.